TÜRKİYE VE DEPREM GERÇEĞİ!

Erdal ŞAHAN

TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası İstanbul Şube Yönetim Kurulu Başkanı

17 Ağustos 1999 depreminin üzerinden 20 yıl geçti. Depremde kaybettiklerimizi saygıyla anıyoruz.Halkımız, idareciler, medya soruyor büyük bir deprem bekliyor musunuz? Deprem nerelerde olacak? Depreme Hazırlıklı mıyız? Aslında 119 yıl önce başlayan aletsel ölçümler ile deprem kayıtlarını ve meydana gelen can ve mal kayıplarını incelediğinizde bu sorunun cevabını kendiniz de verebileceksiniz.

1900-1939 yılları arasında 9 Ağustos 1912'de 7,3 büyüklüğünde Mürefte Depremi, 18 Kasım 1919'da 7 büyüklüğünde Ayvalık Depremi ve 7 Mayıs 1930'da 7,6 büyüklüğünde Hakkari Depremi meydana geldi. 1939-2019 yılları arasında Erzincan, Tokat-Erbaa, Ladik, Gerede, Yenice, Fethiye, Abant, Manyas, Gediz, Muradiye, İzmit, Düzce ve Van depremleri yaşandı. 1939'daki 7,9 büyüklüğünde Erzincan Depreminde yaklaşık 33 bin kişi hayatını kaybetti, 100 bin kişi yaralandı ve 116 bin civarında bina yıkıldı.Tokat Erbaa'da 1942'de 7 büyüklüğünde meydana gelen depremde 3 bin can kaybı, yaşandı. Samsun'un Ladik ilçesi yakınlarında 26 Kasım 1943'te meydana gelen 7,2M büyüklüğündeki depremde 4 bin kişi yaşamını yitirdi, binlerce kişi yaralandı. Bolu Gerede'de 1944'te 7,5M, Çanakkale Yenice'de 1953'te 7,2M, 1957'de Muğla Fethiye'de ve Bolu Abant'ta 7,1M, Manyas'ta 1964'te 7 büyüklüğünde depremler meydana geldi. Muş'un Varto ilçesinde 19 Ağustos 1966'da 2 ayrı sarsıntı oldu. İlki 7 Mart'ta 14 kişinin ölümüyle ve 75 kişinin yaralanmasıyla, ikincisi ise 19 Ağustos'ta 6,9 büyüklüğünde oldu. 2 bin 394 kişinin ölümü ve 1500 civarı kişinin yaralanmasıyla sonuçlandı. 1967'de 7,2 büyüklüğünde Mudurnu'da 1970'te 7,2 büyüklüğünde Gediz'de deprem oldu.

13 Mart 1992 tarihinde 19:18'de Erzincan ilinin güneydoğusunda 6.6 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Depremde 653 kişi öldü, 6702 bina hasar gördü veya yıkıldı.

Van'ın Muradiye ilçesinde 24 Kasım 1976'da 7,5 büyüklüğündeki depremde, enkaz altında kalarak ve sıfırın altında 17 dereceyi bulan soğuk hava nedeniyle donma nedeniyle ölümler de gerçekleşti. 3 bin 840 kişi yaşamını yitirdi, yaklaşık 500 kişi yaralandı ve 10 bin bina hasar gördü.

27 Haziran 1998 tarihinde 16:55’de, Adana iline bağlı Ceyhan-Misis arasında yer alan bir bölgede 6.2 büyüklüğünde bir deprem olmuştur. Depremde toplam 145 kişi hayatını yitirmiş ve 1500 den daha fazla kişi yaralanmıştır.

Kocaeli Gölcük'te 17 Ağustos 1999'da 7,4 büyüklüğünde meydana gelen deprem

yaklaşık 45 saniye sürdü ve Kocaeli, Gölcük, Düzce, Sakarya, İstanbul ve Yalova'da büyük can ve mal kaybı yaşandı. Yaklaşık 20000 kişinin öldüğü, 25 bine yakın kişinin de yaralandığı açıklandı. Depremden en çok etkilenen Kocaeli'de 9 bin 477 kişi yaşamını yitirdi, 9 bin 881 kişi de yaralandı. Düzce'de 12 Kasım 1999'da 7,2 büyüklüğündeki depremde 894 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 679 kişi yaralandı ve binlerce kişi evsiz kaldı. Van da 23 Ekim 2011'de 7,2 büyüklüğündeki depremde 601 kişi öldü. Aynı yıl Van 9 Kasım 2011'de bir depremle daha sarsıldı. 5,6 büyüklüğündeki depremde 2'si otel olmak üzere 25 bina yıkıldı.

Ege Denizi'nde Bodrum ve Kos açıklarında 21 Temmuz 2017'de 6,6 büyüklüğünde deprem oldu.Gümbet çevresinde çok sayıda tekne alabora oldu, sokakları basan sular araçlara zarar verdi.

20 Şubat 2019'da Çanakkale'nin Ayvacık'ta 5 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Bu deprem İstanbul, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Edirne ve çevre illerde de hissedildi.10 evde hasara neden olan sarsıntı sonrası çok sayıda hayvan telef oldu.

8 Ağustos 2019'de saat 11.39’da Kuşadası-Pamucak Körfezi içinde, Ahmetbeyli yerleşimin 5 km güneyinde 5,1 büyüklüğünde deprem oldu. Aynı gün Saat 14:25 Denizli Bozkurt'ta 5.7 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Depremde toplam 108'i ağır, 976 ev hasar gördü ve 92 kişi yaralandı.

26 Eylül 2019 saat 13:59 da Marmara Denizi Silivri açıklarında 5,8M büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Birçok binada hasara sebep olan depremde Avcılarda bir Caminin minaresi yıkılmış ve bazı vatandaşlarımız yaralanmıştır.

1939-2019 arasında 7 ve üzeri 14 büyük deprem oldu. Görüldüğü üzere ülkemizde sadece yıkıma ve can kaybına bu depremler sebep olmadı. Daha küçük büyüklükte depremler de can ve mal kaybına sebep oldu. Hatta deprem olmadan yıkılan binalar, istinat duvarları vb. olaylar durumun ne kadar vahim olduğunu gözler önüne sermektedir.

Hala kafanızda Deprem olacak mı? Sorusunun cevabı netleşmediyse, Türkiye Deprem Haritasına bakınız. Haritada kırmızı renkli alanlar deprem tehlikesinin en fazla olduğu yerleri göstermektedir. Ama açık renkli yerlerde yaşayanlar sakın bize birşey olmaz demeyin! Unutmayın komşu illerinizde olan depremlerde zemine uygun yapılmayan, denetimsiz, dayanıksız binalarda hasar görebilir.

Sonuç olarak Bina Stokumuzun %95'i yenilenmedi veya güçlendirilmedi. Toplanma alanlarımız İstanbul için yetersiz. Diğer illerde yeşil alan fazla ama işlevsiz. Afete hazırlık, bilinçlendirme, eğitim yetersiz. Afete hazırlık için önemli bir bölüm olmasına rağmen, afet hazırlık; afet sonrası çadır kurmak, enkazdan adam çıkarmaya çalışmak ile özdeşleştirilmemelidir. Bu yara sarmadır. Afete hazırlık zarar azaltmaya yönelik olmalıdır.

Sevgili halkımız evlerinizi kontrol ettirin. Depreme dayanıklı hale getirin. Eşyalarınızı sabitleyin. Deprem öncesi, deprem anında ve sonrasında nasıl davranacağınızı öğrenin. İdarecilerinizi tedbir almaları için, Sizleri eğitmeleri için zorlayın. Toplanma alanlarınızı öğrenin. Toplanma alanlarının barınma, su, yemek, tuvalet, ilaç, arama kurtarma malzemesi ihtiyacını karşılayacak şekilde hazırlanmasını isteyin. Sizler bilinçli isteyin idareciler yapmak zorunda kalsınlar.

Erdal ŞAHAN

TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası

İstanbul Şube Yönetim Kurulu Başkanı