Afet -Salgın Süreçleri Hakkında ve Bu Dönemlerde Yeni Kentsel Düşüncenin Yaratılması

Sinem ŞAHİN

TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi

Afet genel tanımı ile “insanlar ve insan yerleşimlerinde fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel kayıplara neden olma, normal yaşam süresini kesintiye uğramasına neden olan ve toplumu etkileyen doğal ve insan kökenli olaylar sonucu olarak değerlendirilmektedir”.(Ergünay O., TMMOB AFET SEMPOZYUMU)

Küreselleşen dünyada kentleşmenin artması ile kentsel, sosyal ve ekonomik sorunlar gittikçe artmaktadır. Doğa kendi kendine dönüşebilen muazzam bir yapı olmasından dolayı yapay yollarla yapılmış çevre olmadıktan sonra kolay kolay doğa zarar görmez. Yani afetlerin insanlara hasar verdiği etki yine insanla ilişkili bir durumdur. Doğal afetlerin zararları da bilinçsiz planlanan çevre ile tamamen ilişkilidir. İmar planlarında yapılan değişikler, kentsel dönüşüm projeleri, zemin etüt çalışmaları, gecekondu projelerinde yapı kontrollerinin sıkılaştırılması, dere yataklarının ıslah edilmesi ve yapı üzerinde güçlendirmeler yapılması (Kara H., 2016) gibi bazı önlemler toplumu doğal afetten koruma ve afet öncesi tedbirler için önemli bir yer almaktadır. Bunun yanında özellikle su baskınları için yol çalışmalarında yapılan büyük hatalar, toplanma alanları ve açık yeşil alanların düzenlemelerinin yetersiz olması, afet anında ve sonrası acil durum planlarının yapılmaması ya da uygulamaya geçirilmemesi afet durumu ve sonrasında zorlu bir süreç yaratmaktadır.

Günümüzde yaşanan covid-19 pandemisi etkisiyle kentler ve halk sağlığı büyük bir tehdit altındadır. Bu dönemde görülen afet algısı salgın hastalıktan kaynaklı bir sorunlar bütünüdür. Dünya sağlık örgütü tarafından da bu durum küresel biyolojik afet olarak tanımlanmaktadır. Asıl nedeni yine kentsel planlama, yönetim, ekonomi ve sosyal bilinçsizlik kaynaklı olabileceği gibi salgın dönemi(afet anı) acil durum önlemlerinin yeterli ve bilinçli olmaması kentsel krizin etkisini daha da arttırmıştır. Gerekli önlemlerin alınması ve afet durumunda, afet planlamasının yapılmasıyla toplumsal bilinç yaratılarak bu dönemin daha az hasar ile sonuçlandırmak mümkün olabilecektir.

Bir başka tartışma konusu ise doğa tükenmekte olup; doğal kaynakların bilinçsiz tüketilmesi, artan nüfus ile doğal ortamların gittikçe kirlenmesi, küresel ısınma ile su yetersizliğinin giderek artması ve özellikle covid-19 pandemisinin hayatı durdurmasıyla bu dönemde insanın doğaya verdiği hasarın etkisinin tersine dönüp, doğanın insana zarar vermesi söz konusudur. Yani bu bir nevi doğanın kendini yenileme yöntemi ve süreci midir? Farklı bir bakış açısında ise yaşadığımız bu süreç doğal seçilimin bir etkisi olabilir mi? Bunun dünya için gerekli olup olmadığı ve sonucunda bize geri dönütlerinin nasıl olacağı, pandemi döneminin etkisi ve süreci tam olarak bilinememesi kafamızda oluşan bir soru işaretidir. Bu durumda kentsel planlamadaki yeni düşünce dönüşümleri ile tüm bu zamanlarda yaşanan kentsel sorunların çözülmesini sağlayabilecek bir etki yaratılabilmesi mümkün olabilir. Fakat bu dönemde dönüşüm kentsel bir kilit rolündedir. Albert Einstein’ın da ifade ettiği gibi “Karşılaşılan önemli yaşam sorunları, o sorunları ortaya çıkaran düşünce düzeyinde çözülemez”.(Tuğaç Ç., 2020) Burada belki de yapılması gereken yeni düşünce akışları, fikirleri ile kentleri yeniden değerlendirerek afet, salgın gibi toplumsal yaşamı anormalleştiren dönemlerde yeni kentsel düşünce ve fikirler geliştirerek çözüm odaklı düşünme gerekliliği benimsenmelidir.

Kaynakça

Kara H.,(2016), Türkiye’deki Şehir Yerleşmelerinde Afet Sonrasına Yönelik “Afet Merkezleri” Plânlaması, TMMOB AFET SEMPOZYUMU

Kaya S., Kıyılı R.,(2009), Antakya’da Ortaçağ’da Meydana Gelen Doğal Âfet Ve Salgın Hastalıklara Bir Bakış, Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute Cilt/Volume: 6 Sayı/Issue: 12, s. 403-418

Ergünay O., Türkiye’nin Afet Profili, Jeofizik Mühendisi, Afet İşleri Eski Genel Müdürü Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi, TMMOB AFET SEMPOZYUMU

Tuğaç Ç.,(2020), Türkiye Sürdürülebilirlik ve Kentsel Dirençlilik Perspektifinden Tarihteki Pandemiler ve Covid-19 Pandemisi, Van Yüzüncü Yıl University The Journal of Social Sciences Institute Sayı: Salgın Hastalıklar Özel Sayısı Issue: Outbreak Diseases Special Issue ISSN: 1302- 6879 - Sayfa/Page: 259-29