Deprem Karakutusu Ne Demektir?

Metin Karadağ

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi üzerine; 18-19-20 Ağustos günlerinde dört kişilik bir ekiple Yalova-Gölcük hattında arama kurtarma ekiplerine yardım etmek için bulunduğumuz günlerde; yurtdışından gelen 3 kişilik tam donanımlı(iki köpek ve aletler) yabancı bir arama kurtarma ekibine yardım ettik. Başlarında ailelerin ve yakınlarının bulunduğu yıkıntılar denizi ortasında yaşadıklarımızın anlatılamaz travması; beni bu konuyu düşünmeye itti...

Çaresizce yazdığım, aşağıda okuyacağınız; “Deprem Karakutusu” ne demektir?” yazısı ilk kez “Cumhuriyet Gazetesi Bilim Teknik Dergisi’nde 2002 yılında yayınlandı.” Daha sonra Milliyet Gazetesi’nden Neslihan Cuyar da bu konuyu kısa haberler bölümünde yazdı….

Bugün, “Fotosel Turnike” kayıtla işleyen “Deprem Karakutusu” sistemine; güncelleme eki olarak sadece GPS sistemine bağlı ortak bir web tabanının AKUT, AKOM, AFAD gibi kurumların da kullanabileceği merkezi biçimde düzenlenmesi önerisini getiriyorum…

Daha önce de olduğu gibi yine “Kamu Sağlığı” söz konusu olması nedeniyle; bu sistem önerilerimi, patent almayı reddederek “Anti-Patentli” olarak tüm kamuoyunun bilgi ve hizmetine sunuyorum.

+++

Cumhuriyet Gazetesi, Bilim Teknik Dergisi, 22/02/2002 Cumartesi 12. Sayfa

https://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/4199/sayfa/2002/6/22/12.xhtml

'DEPREM KARAKUTUSU" ne demektir?

Metin Karadağ

Konu, deprem ya da benzer afetlerin sonrasında yıkılan binalardan canlı kurtarma çalışmaları kapsamına girmektedir.

17 Ağustos ve 12 Kasın 1999 'da peşpeşe iki deprem felaketinin hemen sonrasını bizzat yaşayanlar çok iyi hatırlayacaklardır ki “yıkıntılar altında canlı kurtarma çalışmaları” bizleri öngörülmedik birçok sorunla karşı karşıya getirdi.

İşte bunlardan yani en can alıcı sorulardan birisi kurtarma çalışmalarına katılanlar tarafından karşılarında duran çok sayıda yıkıntı arasında "Hangisinin altında ne kadar kurtarılmayı bekleyen insan var? " sorusuydu. Bu acı soruyla tekrar karşılaşmamak amacıyla geliştirilen bu basit öneri "Deprem Karakutusu"

Kısaca, deprem sonrasında yıkılan binada sayısal olarak kaç kişinin binanın neresinde bulunduğunun, kurtarma ekiplerince öğrenilmesine yarayabilecek bu alet, her binanın "çatısında1 (*) yer alabilecek bu “Deprem Karakutusu” , o binada bulunanlar hakkinda bir takım temel bilgilerin (**) yanısıra, "Fotosel Turnike” (***) sistemiyle çalışan digital bir izleme işlemcisidir sadece "Fotosel Turnike" binaya giren birini (+1) olarak işlerken, binadan çıkan birini de (-1) olarak; sayısal son durum kaydı olarak hafızasında tutabilecek sistemi ifade eder. Bu sisteme göre konutlarda örneğin apartman girişinde, apartman kapısı önüne gelen birisi fotosel turnikeye "ilk uyarıyı vermiş olacak, kapıyı açıp içeri girdiğinde ise verilen 'ikinci uyarı" üzerine sistem binaya giren kişiyi binadaki toplam sayıya (+1) olarak işleyecetir. Binadan çıkış işlemi de aynı yöntemle binada toplam kişi sayısını (-1) olarak değiştirecektir. “Fotosel Turnike Sistemi” bir apartmanda her bir daireye de uygulanarak kaçıncı katta, hangi dairede kaç kişi olduğunun, kurtarma ekiplerince bilinmesine yardımcı olacak "Deprem Karakutusu” kapalı/mühürlü olacak ve ancak yıkım sonrasında kurtarma ekiplerince açılabilecektir. “Deprem Karakutusu”nun sağlıklı işleyip işlemediğinin belli sureler içerisinde denetlenmesi ve apartman yöneticilerinin, bina sakinlerinin tümünü önceden haberdar etmesiyle sayım kontrolleri ile mümkün olabilecektir. Binada oturanların kapalı zarfta verdikleri kendilerine ait bilgiler de (yakınlarının isim ve adres vb.) “Deprem Karakutusu”nun içinde ve kesinlikle kilitli mühürlü olacaktır. Taşınma sırasında ise bilgi zarfları sahiplerine tutanakla îade edilecektir. Ayrıca “Deprem Karakutusu” uzun sure "ses ve ışıkla bulunduğu yeri belirtmesi için" elektriğin kesilmesiyle birlikte akü/pil ile otomatik olarak çalışmaya devam edebilecektir. Kurtarma ekiplerinin bu “Deprem Karakutusu”na açıp bakarak, en son hangi katta, hangi dairede kaç insan bulunduğunu tespit edebilmesine ve hayati önemde "zaman kazanılmasına" yol açacaktır. Çünkü özellikle geçmiş depremleri yaşayanların çok iyi hatırladığı gibi kurtarma faaliyetlerinin en aktif ve sıcak olduğu sırada en acı durum bu gibi "bilgi" sorunlardan kaynaklanmaktadır.

(*)Özellikle konutlann çatılarında ve mümkünse baz istasyonlarının biraz uzağında

(**) Yakınlarının telefon ve adresleri gibi.

(***)”Fotosel Turnike bugün umumi tuvaletlerde bile kullanılmakta olan, *musluk ve pisuar suyunun otomatik akmasını sağlayan sistem yani yanlış anlaşılmaması gerekir… Burada vapur iskelelerindeki jetonla geçilen turnikeler kastedilmemektedir…

+++

Milliyet Gazetesi, 22/03/2020

https://www.milliyet.com.tr/gundem/her-binaya-karakutu-sart-5221618

Her binaya karakutu şart

Neslihan Cuyar

İstanbul’u etkileyecek olası Marmara depremine karşı harekete geçen bir grup vatandaş, şimdiye kadar 3 bin kişiye ulaştırdıkları elektronik posta aracılığıyla, her binaya bir "Deprem Karakutusu" konulması için çağrıda bulundu.

Karakutu düşüncesini gündeme getiren Mimarlar Odası’ndan Metin Karadağ, böylece yıkılan binalara gelen sivil kurtarma ekiplerine yardımcı olmayı hedefliyor. Bina girişinde yer alabilecek Karakutu, burada yaşayanlar hakkında birtakım temel bilgileri yansıtacak. Karakutular "Fotosel Turnike"den izleme yöntemiyle de dijital olarak depremde binada kaç kişinin bulunduğunun bilinmesine olanak sağlayacak.